ยา มีเบนดาโซล (Mebendazole) เป็นยาที่สามารถใช้ฆ่าสัตว์ประเภทหนอนได้ค่อนข้างหลากหลายครับ ทั้งหนอนตัวกลมตัวแบน รวมถึงหอยด้วย แต่ไม่มีอันตรายอะไรกับกุ้ง ทำให้เป็นยาที่มีประโยชน์ในตู้ไม้น้ำ เพราะยาที่ใช้กำจัดพวกนี้ส่วนมากแล้วจะเป็นอันตรายกับกุ้งแคระที่มักจะมีอยู่ในตู้ไม้น้ำแทบทุกตู้ไปด้วย
กลไกการออกฤทธิ์ของมีเบนดาโซลคือมันจะไปยับยั้งการทำงานของไมโครทิวบูลส์ในเซลล์ของพยาธิ ตัวยาจะไปปิดกั้นการดูดซึมกลูโคสและสารอาหารอื่นๆของพยาธิที่ได้รับยาอย่างถาวร และทำให้พยาธิสูญเสียไกลโคเจนในตัวและตายในที่สุด
ยาชนิดนี้ที่มีในตลาดและหาซื้อได้ง่ายก็คือ ฟูกาคาร์ กับ เบนด้า 500 ทั้งสองตัวเป็นเม็ดละ 500 มิลลิกรัมทั้งคู่ครับ
หรือถ้าหาไม่ได้ จะใช้ยาถ่ายพยาธิในลำไส้ของหมาแมวที่เป็นตัวยา เฟนเบนดาโซล (Fenbendazole) ก็ได้ครับ เป็นยากลุ่ม Benzimidazole เหมือนกัน โดยเราจะใช้โดส 0.6ppm ในการกำจัดพวกหนอนต่างๆ แต่ไม่เกิน 1ppm ถ้าไม่ต้องการกำจัดหอย เพราะหอยส่วนมากจะตายที่โดส 2ppm หรือใกล้เคียง แต่ก็ยังมีความเสี่ยงที่หอยจะตายนะครับ เพราะโดสค่อนข้างใกล้กันพอสมควร ฉะนั้นถ้าจะใช้ยานี้ก็ทำใจไว้บ้าง
แต่ถ้าต้องการกำจัดหอย ก็เริ่มตั้งแต่ 1.5ppm ก่อนเลยก็ได้ครับ ถ้าหอยไม่ตายก็ขยับขึ้นไปเรื่อยๆ
กับปลาและกุ้งไม่มีปัญหา ยามีเบนดาโซลปกติแล้วมันจะไม่มีอันตรายอะไรกับปลาและกุ้งอยู่แล้ว เพราะมันออกฤทธิ์ทำลายการดูดซึมอาหารของสัตว์จำพวกหนอน
การคำนวณโดส 0.6ppm ก็ไม่ยากครับ มันคือปริมาณยา 0.6 มิลลิกรัม ในน้ำ 1 ลิตร
เช่น ถ้าตู้มีปริมาณน้ำ 100 ลิตร ก็ใส่ยาลงไป 60mg
แต่ยาที่ได้มามันเป็นเม็ด 500mg ถ้าไม่มาตาชั่งจะแบ่งยังไง?
ก็ด้วยการเอามันไปละลายน้ำสัก 100ml. ก็จะได้ยา 5mg ที่ละลายอยู่ในน้ำ 1ml. (บดให้ละเอียดที่สุดก่อนละลายนะครับ มันละลายค่อนข้างยาก)
แล้วจะใช้ 60mg ก็หารไปสิครับ
60/5 = 12
เราก็เอาหลอดฉีดยา (ซื้อร้านขายยา) ดูดน้ำยาที่ละลายแล้วออกมา 12ml. เอาไปฉีดลงตู้
ถ้าขี้เกียจคำนวณก็เอาแบบลูกทุ่ง ผมคิดให้เลย
ตู้ 24 นิ้วมาตรฐาน ปริมาตรน้ำส่วนมากหักกรวดกับหินแล้วจะอยู่ราวๆ 45 ลิตร
ต้องการใส่ยา 0.6ppm ซึ่งก็คือ 45*0.6 = 27mg.
ก็เอายา 500mg. ไปละลายน้ำ 100ml. แล้วดูดมา 27/5 = 5.4ml. แล้วเอาใส่ลงตู้ไป
ตู้ 36 ก็จะประมาณ 150 ลิตร ก็ 150*0.6 --> 90/5 = 18ml.
ตู้ 48 นิ้ว ประมาณ 250 ลิตร 250*0.6 --> 150/5 = 30ml.
ถ้าใช้โดส 0.6ppm. นี่ ประมาณวันสองวันก็จะเริ่มเห็นพลานาเรียและหนอนต่างๆนอนตายแล้วครับ ถ้ายังไม่ตายหรือตายไม่หมดก็เปลี่ยนถ่ายน้ำสักครึ่งตู้แล้วใส่ยาลงไปเพิ่ม ขยับโดสขึ้นไปทีละนิด
แต่ถ้าใช้โดสประมาณ 2ppm. บางทีไม่กี่ชั่วโมงก็จะเห็นพวกพลานาเรียและหอยตายเกลื่อนแล้วครับ
เท่านี้แหละครับ สำหรับการใช้ยามีเบนดาโซล แต่เข้าใจไว้ก่อนนะครับว่าการใช้ยามีความเสี่ยง ไม่ใช้ยาแล้วหาวิธีควบคุมทางอื่นจะดีกว่า
ถ้าต้องการข้อมูลเพิ่มเติมเรื่องการกำจัดสัตว์ประเภทหนอนในตู้ปลา แนะนำอ่านข้อมูลเพิ่มเติมตามนี้เลยครับ
มาลุยพลานาเรียให้สิ้นซากกัน - banx
Killing Planaria & Hydra with Fenbendazole