ก่อนอื่นต้องบอกเลยว่า ปริมาณของสัตว์น้ำที่เหมาะสมในตู้นั้น ไม่มีหลักตายตัวนะครับ เป็นแค่วิธีการคำนวณคร่าวๆสำหรับผู้เริ่มต้นเลี้ยงที่ยังไม่มีประสบการณ์ และไม่รู้เลยว่าควรจะลงปลาในตู้กี่ตัวดี แต่ถ้าหากท่านมีประสบการ์เลี้ยงพอสมควรแล้ว มีความรู้ในการจัดการตู้และระบบกรองในระดับนึง ก็จะรู้เองว่าปริมาณปลาเท่าไหนถึงจะเหมาะสมกับสไตล์ตู้ของเรา
สูตรคำนวณปริมาณสัตว์น้ำที่แนะนำกันมาช้านานและเป็นที่ยอมรับกันทั่วโลกนั่นก็คือ ความยาวรวมของสัตว์น้ำในตู้ 1 นิ้วต่อน้ำ 1 แกลลอน
หรือถ้าเทียบเป็นหน่วยวัดแบบมาตราเมตตริกก็คือ ราวๆ 1 ซม. ต่อน้ำ 2 ลิตร
ซึ่งตรงนี้จากประสบการณ์ของผมเองก็รู้สึกตรงกันว่าเป็นปริมาณที่ถือว่าพอเหมาะจะใช้เป็นค่ากลางได้ อาจจะอึดอัดไปซักนิดสำหรับปลาใหญ่ แต่สำหรับปลาตู้ที่ขนาดตัวละไม่เกิน 10 ซม. ถือว่ากำลังดี
ยกตัวอย่างเช่น เราซื้อปลานีออนมา 20 ตัว กุ้งเชอรี่อีก 10 ตัว
ไปเปิดหาข้อมูลกับดูของจริงที่ร้านแล้วได้ความรู้มาว่าความยาวลำตัวของปลาและกุ้งสองชนิดนี้ใกล้เคียงกัน คืออยู่ที่ราวๆ 2 ซม. เมื่อโตเต็มที่
(20*2)+(10*2) = 40+20 = 60
60 ซม. คือความยาวรวมของสัตว์น้ำในตู้เรา
เอามาคูณ 2 ก็จะได้ 60*2 = 120 ลิตร
ก็เท่ากับประมาณ ตู้ 90ซม. (36 นิ้ว) ขนาดมาตรฐาน ซึ่งตู้ขนาดนี้กับปลาเท่านี้ถือว่าสวยๆเลย ไม่อึดอัด แต่หลายคนก็อาจจะบอกว่ายัดปลาลงไปได้เยอะกว่านี้มาก มันก็ได้ครับ ถ้าระบบกรองดีพอปลามันก็ไม่ตายหรอก เพียงแค่มันอาจจะเหลือที่ว่ายน้อยไปหน่อยจนน่าสงสารเท่านั้นเอง อันนี้ก็แล้วแต่วิจารณญาณนะครับ ผมละไว้ให้ท่านๆคิดเอาเองละกัน
แต่ถ้าเอาสูตรนี้มาใช้กับปลาที่มีขนาดใหญ่สักหน่อยอย่างปอมปาดัวร์ สมมุติผมซื้อปอมตัวยาว 10 ซม.มา 3 ตัว
10*3 = 30
30*2 = 60 ลิตร
หรือเท่ากับประมาณตู้ 60 ซม. (24 นิ้ว) ขนาดมาตรฐานเท่านั้นเอง ซึ่งในความเป็นจริงแล้วการเลี้ยงปอมปาดัวร์ในตู้ขนาดนี้ในระยะยาวถือว่าอึดอัดมากพอสมควร ปลาแทบไม่เหลือที่ว่าย ได้แค่พอกลับตัวไปมาเท่านั้นเอง
ดังนั้นผมเสนอว่าถ้าจะใช้สูตรนี้ในการคำนวณปลาที่มีขนาดใหญ่เกินกว่าตัวละ 8-10 ซม. คำนวณได้เท่าไหร่แนะนำให้คูณสองไปด้วยครับ ก็จะได้ราวๆ 120 ลิตรซึ่งถือว่ากำลังสวย
อ่านถึงตรงนี้แล้ว ถ้าใครคิดไม่ออกก็ใช้ ตัวช่วยคำนวณ คิดเอาได้ครับ
ผมก็หลอกให้อ่านยาวๆไปงั้นเอง
ข้อควรจำ
คำตอบที่ได้มันอาจจะไม่ถูกต้องนัก สูตรคำนวณนี้ใช้ปริมาตรน้ำและความยาวรวมของสัตว์น้ำเป็นตัวตั้งต้น ไม่ได้เอาพื้นที่ผิวน้ำและมวลหรือน้ำหนักของปลามาคิด ดังนั้นมันจะไม่ได้ถูกต้องเสมอไป แต่ก็สามารถใช้กะๆได้ประมาณนึง
สัตว์น้ำแต่ละชนิดไม่เหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นปลาหรือกุ้งหอยอะไรก็ตาม สัตว์น้ำแต่ละชนิดก็มีความต้องการ ความต้านทานปัจจัยต่างๆ เช่นออกซิเจน ปริมาณการขับถ่ายไม่เท่ากัน ซึ่งไม่ได้เอามาคำนวณในที่นี้ด้วย ดังนั้นควรจะเอาชนิดของปลาเข้ามาคิดและเผื่อประมาณเอาเองด้วยนะครับ
สูตรนี้คำนวณโดยอนุมานว่ามีการติดตั้งระบบกรองและดูแลเปลี่ยนถ่ายน้ำอย่างเหมาะสม ฉะนั้นก็ควรจะเลือกระบบกรองและดูแลทำความสะอาดตู้ตามระยะเวลาที่ควรด้วยนะ อ่านเพิ่มเติมเรื่องระบบกรองได้ใน ระบบกรองชีวภาพในตู้ปลาน้ำจืด
เพิ่มปริมาณสัตว์น้ำทีละน้อยๆ! ไม่ใช่ว่าคำนวณออกมาแล้วใส่ปลาซิวได้ 30 ตัวก็ไปซื้อมาถุงนึง 30 ตัวแล้วเทโครมเลยนะครับ ไม่ได้ ต้องค่อยๆลงทีละห้าตัวสิบตัวอะไรงี้ อ่านเพิ่มเติมเรื่องการลงปลาได้ใน ระบบกรองชีวภาพในตู้ปลาน้ำจืด