หน้าหลัก
ค้นหา
บทความ
คำนวณ
ล๊อกอิน
สมัครสมาชิก
Sat 14/Jun/2025
บทความ เมื่อปลาหมอแคระใกล้หมดอายุขัย
โดย อ๊อด Melanochromis
การเกิดแก่เจ็บตายเป็นเรื่องธรรมดาครับ ไม่ว่าจะเป็นคนหรือปลา
แต่สำหรับปลาหมอแคระการเกิดแก่เจ็บตายจะเกิดขึ้นอย่า่งรวดเร็วกว่าปลาอื่นส่วนใหญ่
เพราะปลาหมอแคระมีวงจรชีวิตที่สั้นมากครับ
จากข้อมูลที่อ่านและประสบการณ์ส่วนตัว ผมพบว่าปลาหมอแคระในสกุลอพิสโตแกรมม่า และไมโครจีโอฟากัส
ซึ่งเป็น 2 สกุลหลัก ของปลาหมอแคระที่มีขายในเมืองไทย ส่วนใหญ่จะมีอายุขัยเพียงแค่ 1-2 ปีเท่านั้นเอง
คนเลี้ยงปลาหมอแคระจึงต้องรู้จักเตรียมตัวเตรียมใจล่วงหน้า เพราะในเวลาเพียงไม่กี่เดือน หรืออย่างมากก็ปีกว่าๆ
เจ้าปลาหมอแคระตัวโปรดอันเป็นที่รักของเรา ก็จะต้องแก่ชราและหมดอายุขัยไปตามธรรมชาติ
แต่บทความนี้จะช่วยให้ความรู้ และเสนอแนะแนวทางการรับมือกับปลาที่กำลังแก่และใกล้หมดอา่ยุขัยครับ
วงจรชีวิตปลาหมอแคระ
ปลาหมอแคระสกุลอพิสโตแกรมม่า และไมโครจีโอฟากัส ซึ่งรวมสารพัดปลาหมอแคระไปตั้งแต่
แรมเจ็ดสี แรมโบลีเวีย คาคาทอย โบเรล อกาซิส วิลแฮม เวจิต้า ฮองสลอย ไบเทีย ไตรฟาส
ไดมอนเต้ อินคา อลิสซาเบธ และอื่นๆอีกมากมาย มักจะมีวงจรชีวิตที่สั้นมากครับ
คือปลาส่วนใหญ่ ถ้่านับตั้งแต่เกิดมาจากไข่เป็นลูกปลาตัวน้อยๆ
ก็จะโตพอที่จะพร้อมผสมพันธุ์เมื่ออายุเพียง 3-5 เดือน ซึ่งบางครั้งก็ตั้งแต่ยังไม่แสดงเพศอย่างชัดเจนนะครับ
ส่วนตัวปลาจะหยุดโตในอีกไม่กี่เดือนหลังจากนั้น ถึงแม้ว่าครีบและสีอาจจะยังมีพัฒนาการไปเรื่อย
และในที่สุดปลาก็จะเริ่่มออก "อาการหง่อม" เมื่ออายุราวๆ เกือบปี ถึงปีกว่าๆ
ปลาที่ออกอาการหง่อมแล้ว อาจจะอยู่ต่อได้อีกหลายอาทิตย์หรือหลายเดือนกว่าจะสิ้นอายุครับ
วงจรชีวิตที่ว่านี้ เราจะสังเกตได้อย่างชัดเจน หากเป็นปลาที่เราเพาะมากับมือและเลี้ยงเองจนโตครับ
แต่หากเป็นปลาที่ได้มาจากที่อื่น ก็ต้องประมาณเอาว่าปลาอยู่ในระยะไหนของชีวิตแล้ว
เพื่อที่จะเดาว่าปลายังจะมีอายุขัยเหลืออีกเท่าไหร่ครับ
ทีนี้ วงจรชีวิตที่ว่าไม่ได้ตายตัวนะครับ แต่สามาีีรถเร่งให้เร็วหรือช้าได้ครับ
สังเกตดูง่ายๆ ว่า "หัวปลา" คือลูกปลาในแต่ละครอก ที่โตเร็ว พร้อมผสมพันธุ์เร็ว ก็มักจะแก่เร็วตายเร็วด้วยครับ
ในขณะที่ "หางปลา" คือลูกปลาที่โตช้ากว่า ถ้่าอยู่รอดมาจนโต ก็จะแก่ช้า และตายช้ากว่าหัวปลาในครอกเดียวกัน
ส่วนปลาที่เราขุนให้โตเร็ว ให้อาหารกินเยอะๆบ่อยๆ ก็จะแก่เร็วด้วยเช่นกัน
ซึ่งปรากฎการณ์นี้ไม่ใช่เรื่องแปลกแต่อย่างใด เพราะพบได้ในสัตว์หลายชนิดครับ
อาการหง่อม
แล้วทีนี้ เราจะสังเกต "อาการหง่อม" ที่จะเกิดขึ้นเมื่อปลาอายุได้เกือบปีถึงปีกว่า ได้อย่างไร
อย่างแรกที่สุดเลย คือเราจะเห็นความเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมครับ
โดยปลาจะว่ายน้ำช้าลง กินอาหารช้าลง และตอบสนองต่อสิ่งเร้าอย่างเชื่องช้า
และในบางกรณีปลาจะเริ่มหามุมสงบ เพื่อปลีกตัว ไม่ออกมาสุงสิงกับใครเท่าไหร่
เมื่อปลาเป็นหนักขึ้น การมองเห็นจะแย่ลง ความอยากอาหารจะลดลงเรื่อยๆ
ปลาอาจจะเริ่มหยุดว่ายน้ำและนอนลงกับพื้น
ในบางครั้ง เราจะสังเกตเห็นความเปลี่ยนแปลงทางกายภาพด้วยครับ
สำหรับคาคาทอยซึ่งเป็นปลาที่ผมคุ้นเคยที่สุด จะเห็นได้ว่าลำตัวจะมีสีขุ่นขึ้น ดูไม่สดใส
แต่อย่างไรก็ตาม อาการหง่อมมักจะเกิดขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไป
หากอาการที่ว่าเกิดอย่างกระทันหัน ก็อาจจะเป็นเพราะปลาป่วยมากกว่าครับ
การดูแลปลาแก่
ปลาที่มีอาการหง่อมจะทำอะไรช้าลงมาก ทำให้มักจะออกมากินอาหารไม่ทันปลาอื่น
และอาจโดนปลาอื่นรังแกหรือรังควานได้ง่ายมาก
นอกจากนี้ ปลาแก่ยังค่อนข้างอ่อนแอ มีปัญหาเจ็บป่วยได้ง่ายขึ้น
เราจึงควรดูแลด้วยการแยกออกจากปลาอื่นที่อาจจะรบกวนมันครับ
สำหรับปลาที่คุ้นเคยกับกล่องแยกปลาดีแล้ว ก็ให้นำมาเลี้ยงในกล่องได้เลยครับ
วิธีนี้นอกจากจะทำให้เราสังเกตดูอาการปลาได้สะดวก ยังจะทำให้ปลาเห็นอาหารได้ง่ายขึ้นด้วยครับ
แต่สำหรับปลาที่ไม่คุ้นกับกล่อง หากถูกแยกออกมาลอยไว้ที่ผิวน้ำสว่างๆ จะทำให้ปลาเครียดได้ครับ
เราจึงควรใช้วิธีอื่น เช่น แยกออกไปเลี้ยงในตู้ที่สงบๆ มีแต่ปลาที่ว่ายน้ำช้าๆ และไม่ใช่ปลาหมอแคระ
เมื่อปลาตาย
ปลาที่หง่อมมากๆ ในที่สุดแล้ว จะหยุดกินอาหาร ซึ่งเป็นสัญญาณสุดท้ายว่าปลาใกล้สิ้นลมแล้ว
ตรงนี้เราคงทำอะไรไม่ได้มากแล้วครับ นอกจากจะจัดการไม่ให้มีสิ่งใดไปรบกวนปลา
และรอให้ปลาไปอย่างสงบ ซักก็มักใช้เวลาเพียงไม่กี่วัน
บางครั้งปลาอาจจะนอนนิ่ง เหงือกแทบไม่ขยับ ซึ่งอาจจะทำให้ดูเหมือนปลาตายไปแล้ว
แต่ผมแนะนำว่าให้รอไปอีกซักพัก เพราะปลาที่ตายแล้วจะต้องออกอาการให้เห็นอย่างชัดเจน
เช่น ตาขุ่น ตัวแข็ง ฯลฯ
ปลาที่ตายแล้ว ก็คือตายครับ จะเอาไปทิ้ง ไปฝัง หรือเอาไปสตาฟไว้ก็เป็นเรื่องของคนเลี้ยง
แต่เราก็ควรจะดีใจนะครับ ว่าปลาอยู่กับเรามาอย่างปกติสุข จนแก่้ตายไปเอง ไม่ได้ตายด้วยสาเหตุอื่น
เพราะปลาหมอแคระโดยรวมแล้ว เป็นปลาที่ค่อนข้างบอบบางครับ สามารถหาเรื่องตายได้ตลอดเวลา
เพราะฉะนั้นการที่ปลาแก่ตายเอง จึงเป็นสิ่งบอกฝีมือของคนเลี้ยง เราจึงควรภูมิใจในฝีมือของตัวเองครับ
จบแล้ว ขอบคุณครับที่อ่าน ใครมีอะไรเพิ่มเติม หรือจะติชมบทความก็เชิญเลยครับ
อ๊อด
